Tan novo na luz destes meses novos que volven sobre Roma e que a nós,
ancorados noutra parte a unha luz doutros tempos, nos parecen traídos por ventos vanos,
ti, con fresco pudor e inxenuamente desapiadado atopas para ti e para nós a túa presencia.
Co sorriso turbado de quen soporta timidez e xuventude con alegría,
ves entre os amigos adultos e con humilde orgullo, ardentemente mudo, te sentas atento
ás nosas ironías, ás nosas paixóns. Te dispós a imitarnos e a manterte distante
avergonzándote case do teu corazón festivo… ¡ Gústache este mundo! Acaso non por novo
senón porque existe: para ti, para que sexas nova testemuña, doce-contento por elo…
Quedas con nós uns minutos, discreto, e anque tímido falas apuntando a agudeza
da xovial, paterna e precoz sabedoría. Expós orgulloso a túa debilidade
de adolescente, ferido a penas polo ridículo que ten a humildade excesiva nun mundo inimigo…
No momento xusto nos deixas, regresas á secreta luz dos teus primeiros días:
á luz que a bo seguro ti podes contar ni nosoutros lembramos, unha luz de abril
na que a conciencia roza cos seus brotes tan só a vida, aínda non a historia.
Ti queres saber, de nós: aínda que non preguntes ou preguntes calando, xa apartado e de pé,
ou expoñas algunha pregunta cos ollos vergonzosos, sabendo teu corazón que é vano teu atrevemento
si de nós queres saber o que aos teus ollos somos, si queres cas perdidas noites
do noso tempo sexan como pretende
a túa fantasía, e que tan heroica como ela sexa
a túa fantasía, e que tan heroica como ela sexa
a parte da vida que imos consumindo como xoves desesperados nunha patria afrontada.
Queres saber os medos mudos e os inmaturos actos -entre escombros, cárceres e rúas valeiras-
das nosas figuras para ti xa remotas. Queres saber, e o rostro infantil incendiásete,
ti tan puro, o mal, tan límpido o ouvido que está nos recordos reavivados onde cravas
o ollo ferido, tomando partido, enteiramente, por quen loitaba en nome do sentimento verdadeiro.
Queres saber qué gañamos con aquela aventura, en qué cambiou
o espírito desta pobre nación onde sentes entre nos a túa primeira paixón;
esperando que todo o que te precede, Igrexa e Estado, Riqueza e Pobreza, topen
entendemento no teu doce desexo de vida… Queres saber a orixe da túa pudorosa
ansia de saber, si ésta xa deu proba de tanta vida en nós e agora incuba
nova vida en ti, nos teus coetáneos. Queres saber qué é a escura liberdade
descuberta por nós e topada por ti, gracia tamén ésta, na terra renacida.
Queres saber . Non hai pregunta sobre un feito para o que non hai resposta: que só treme no peito.
A resposta, si a hai, está no puro aire do crepúsculo, acendido sobre as tapias
do Vascello, ao longo dos edificios apiñados no corazón do sol que declina.
As tardes desesperadas pola excesivo morno que nos fríos outonos esquecida morre
ou esquecida en novas primaveras de pronto volve -ás exasperadas tardes
nas que ti, feliz pola túa roupa nova o pola inminente cita cos xoves sinxelos
coma ti, felices, sales lixeiro da casa mentres no barrio soa a tarde invadida
polo último sol- penso en aquel serio, candoroso rapaz, cal silencio está na túa pregunta.
Só el, en verdade, podería responderte si nel foi, como en ti, pura esperanza o mundo.
Era unha mañá na que soñaba inconsciente unha luz do mar no horizonte rosado:
cada chisco de herba, crecida a duras penas, era un chisco dese esplendor opaco e inmenso.
Viñamos calados polo noiro escondido, ao longo da vía do tren, lixeiros e aínda cálidos
do noso último soño común no denudo celeiro entre os campos que eran noso refuxio.
Ao fondo Casarsa alborecía sen alento co terror da última proclama de Graziani;
e a estación, golpeada polo sol contra a sombra dos montes, estaba valeira: máis alá dos ralos troncos
de moreiras e de silvas, so na herba da vía, esperaba o tren de Spilimbergo…
O vin afastarse coa súa maleta na que, dentro dun libro de Montale, apertado
entre un pouco de roupa, estaba o seu revólver; o vin afastarse no branco cor do aire e da terra.
Os ombreiros un pouco xustos na americana que fora miña, a noca xovenciña…
Volvín polo camiño ardente, pola herba de marzo baixo o benigno sol;
entre a lama verde de estrugas, o rego calaba nunha paz de antigas primaveras,
e os renacidos ravos que exhalaban un olor apagado e agudo do orballo
cubrían o dorso da vella escarpadura, grande como a terra no aire quente.
Despois torcía o sendeiro cara o corazón do campo: libres no orde humilde, loucos na cristiá
paz do traballo, mudos no amor elocuente, calaban as moreiras, bosquiños de ameneiros e sabugueiros,
viñas e casaríos azuis de sulfato no vello mediodía da viva creación.
Demandando saber, ti nos queres atrás ligados a ese dor que aínda envolve o peito.
Nos quitas esta luz que para ti brilla enteira, pois é da nova xuventude cada nova tarde…
Nós, envellecidos, xa non damos máis que doloso amor á túa risoña fame.
Incluso a túa piedade ¿qué di senón ca vida só en ti é feliz?
Pois por sorte ese pasado noso, real, mais como un soño, está no teu corazón agradecido.
En realidade non existe, es libre del e buscas nel tan só o que pode servirte agora…
Na túa vida nova non existiu nunca fascismo ou antifascismo: nada do que sabes
porque queres saber: en ti existe só, como unha cruel e doce flor, o presente.
Que todo realmente renaceu -e que todo está acabado- está escrito no teu sorriso amigo.
É vicio recordar, aínda que é deber; a esas mañás mortas, a esas mortas tardes
de fai doce anos, non sabes si é máis o rancor o a nostalxia o que ata noso corazón…
¡Fose conciencia abstracta a sombra que nos envellece, voz que contradí a presencia vital!
¡Fose, como é en ti, desapiadada alegría de saber e non a amargura de saber que hai en nos!
O que podíamos responderche se perdeu. Só pode falarche -si ti, rapaz, coñeces o mudo
novo linguaxe seu de rapaz- quen alá quedou, na luz do pranto…
Xa case era verán e os cores máis belos ardían no suave sol de Friuli.
O millo xa alto era unha bandeira despregada na terra, e o vento a movía
entre as ternas luces, reaparecidas para encher de antiga festa o aire entre os montes e o mar.
Todos estaban cheos de desesperada alegría: sobre o morno po das rúas, galerías
E balcóns tremían de panos vermellos e trapos tricolores; polos sendeiros, polas gabias,
cuadrillas de rapaces ían felices dunha comarca a outra, saídos a un novo mundo.
Meu irmán non estaba e eu non podía berrar de dor, era demasiado curto
o camiño ao celeiro perdido nos campos, onde durante un ano a inxenua, eternamente xove,
pobre nai nosa había esperado, e agora seguía esperando, baixo o temperado sol…
Pero ten razón a vida que está en ti: a morte, que está no teu coetáneo e en nos, se equivoca.
Nos deberíamos preguntar, como fas ti, deberíamos querer saber co teu corazón que florece.
Pero a sombra que está xa dentro de nos gaña cada vez máis tempo, afrouxa todo lazo
coa vida que, aínda, unha forza amarga nos anima en van a vivir e comprender…
Ai, o que ti queres saber, rapaciño, acabará sen ser preguntado, se perderá no dito. .
Pier Paolo Pasolini.
